Rize’nin Ardeşen ilçesinde yaşayan 58 yaşındaki Süleyman Serin, 17 yıl aşçılık yaptı. Bu devirde bölgedeki düğünlerde saz çalan Serin, Neşet Ertaş’a olan hürmeti nedeniyle çocuklarına Neşet ve Ertaş ismini koydu.
Yöre kültürünün yaşatılması için tulum çalmayı öğrenen Serin, 1992 yılında Rize’nin Ardeşen ilçesinde tulum atölyesi kurdu.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Halk Eğitim Merkezleri bünyesinde açılan kurslarda tulum üretimi ve tulum çalma üzerine eğitim veren Serin, bu müddette binin üzerinde bireye tulum çalmayı, 20 şahsa tulum üretimini öğretti.
Kültür ve Turizm Bakanlığından tulum üretimi kültür sanatkarı ve usta öğretici evrakını alan Serin, ülke genelinde düzenlenen fuar ve şenliklere katılarak sanatını tanıtmayı sürdürüyor.
Serin, Kovid-19 salgını sürecinin akabinde atölyesini, ilçeye bağlı Dikkaya köyünde kendisine ilişkin serendere taşıdı. Burada imalatına devam eden Serin, bölgeyi ziyarete gelen konuklara de tulum çalmayı öğretiyor.
.
Serin, keçi derisi ve şimşir kullanarak el işçiliğiyle yaptığı tulumu yaklaşık bir ayda tamamlarken yurt içinin yanı sıra yurt dışına da tulum satıyor.
ORTAK KÜLTÜR MİRASI
Serin, AA muhabirine, bölgede kaynaşmayı sağlayan ortak kültür mirası tulumun çok paha gördüğünü söyledi.
Geçmişten bugüne bayramlarda, düğünlerde, askere giderken, savaşa giderken tulum çalındığını belirten Serin, tulum çalmayı öğrenmek isteyen bireylerin birinci evvel sipsi, çibun üzere kavala benzeyen nefesli çalgıları öğrenmesi gerektiğini anlattı.
Serin, teknolojik gelişmelere karşın tulumun popülaritesini devam ettirdiğini kaydederek, “Gün geçtikçe pahası artan bir enstrüman. Son vakitlerde turizme de katkısı var. Her gelen konuğu tulum ile karşılayıp gezdiriyoruz. Onlar için de farklı bir ezgi. Tıpkı vakitte para kazanma cebi olan bir enstrüman. Tabir yerindeyse bacasız bir fabrika.” dedi.
.
Tulumun ana hususunun kamış ve keçi derisi olduğunu aktaran Serin, “Keçi derisini çıkarıyoruz. Bir aylık tabaklama periyodu var. Tüyünü alıp tabaklayıp kurutuyoruz. Daha sonra deriyi yağlıyoruz. Uzun bir kademeden geçiyor. Tulum kolay olmuyor, bir tulum bir aylık müddette çıkıyor. Güç bir enstrüman fakat düzgün bir tulumu ömrünce saklayan var.” tabirlerini kullandı.
Serin, uzun yıllardır eğitim verdiğini belirterek, “Bölgede 16 tulum ile oynayabilen folklor takımı yetiştirdim. Halk Eğitimde tulum çalma kursları açtım. Bölgede 3-4 sefer tulum yarışları yaptık. Telefonuma kayıtlı binin üzerinde birebir benim yetiştirdiğim gençler var fakat tam sayısını bilemiyorum.” diye konuştu.
.
“DÜNYANIN HER YERİNDE TANINIYOR”
Ürettiği tulumları dünyanın bir çok bölgesine sattığını tabir eden Serin, “Tulum dünyanın her yanında tanınır bir ses oldu. Bilhassa Britanya, Fransa’nın Breton bölgesinde tuluma benzeyen çalgı var. O bölgelere ürettiğim tulumlardan sattım. İskoçlara sattım. Yaptığım tulumları Almanya, Yunanistan ve Bulgaristan’a sattım.” dedi.
Serin, tulumun asıl isminin “Guda” olduğunu kaydederek, şunları söyledi:
“Tulumun beş tane ilkel yapısı olan sesi var. Dünyada hiçbir enstrümanda yok. Dünyadaki enstrümanlarda yedi ses mevcuttur. Tulum büsbütün ilkel, kendine has bir tertibi olan çalgı. Kaç yıllık bir çalgı olduğu bilinmiyor. Bir taraftan ticaretini yaparken bir taraftan da yeni jenerasyonlara öğretmeye çalışıyorum.”
.
Sosyal medyayla birlikte tulumun popülerliğinin arttığına değinen Serin, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bütün teknolojik gelişmelere karşın yardımcı hiçbir enstrümana gereksinimi olmayan bir çalgı. Sese gerek yok, 300-500 kişi tıpkı anda oynayabilir. Elektronik aygıtlar lazım değil. Tek başına hükümdar. Her şeyin elektrosunu yaptılar, tulumun da denediler fakat tulumun orjinal sesini vermiyor. Bağlamanın elektrosu dinleniyor fakat tulumun elektroniğini, tulumu seven insan dinlemez.”
İstanbul’dan Rize’ye tatile gelen Ahmet Berk Coşkun ise tulumun sesini çok sevdiğini ve kendisinin de sipsi ile tulum çalabilmek için denemeler yaptığını söyledi.
Başlangıçta güç olduğunu belirten Coşkun, “Ustasından öğrenmeye çalışmak işimizi kolaylaştırabilir. Yavaş yavaş öğrenmeye çalışıyoruz. Nefesimiz kâfi lakin parmak pratiği çok kıymetli. Biz de pratik yapmaya uğraş ediyoruz.” diye konuştu. AA