1. Everything Everywhere All at Evvel – (Her Şey Her Yerde Birebir Anda)
Danieller olarak bilinen Daniel Kwan ve Daniel Scheinert ikilisinin yönettiği sinemanın başrollerinde Michelle Yeoh, Ke Huy Quan ve Jamie Lee Curtis yer alıyor.
Derin bir aile duygusu katmanına ve sonunda hak edilmiş duygusal bir tansiyona sahip sinemada, Yeoh’un canlandırdığı komik, asık hızlı Evelyn karakteri, vergi sıkıntılarıyla boğuşan hudutlu bir çamaşırhane sahibi. Sinema, akla yatkın biçimde insancıl karakterlerine sadık kalmayı beceriyor.
İzleyenleri ağlatmış fakat bunu yaparken de dünya çapında 100 milyon dolardan fazla gişe hasılatı elde etmiş ender sanat sinemalarından biri. (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 8 Nisan 2022*
2. Top Gun: Maverick
İlk olarak kulağa 1986 yılında vizyona giren Top Gun sinemasının gecikmiş bir devam sineması fikri üzere gelmişti.
Ancak Tom Cruise’un canlandırdığı Pete “Maverick” Mitchell karakteri, ABD Donanması’nın seçkin savaş pilotu okuluna geri dönmesiyle, sinema sadece gişe rekorları kıran görkemli akrobasi şovlarının olduğu heyecan verici bir proje değil; yaşlanma hakkında dokunaklı ve buruk bir drama da oldu.
Senenin en başarılı sinemasıydı. Pekala… Cruise ve arkadaşları bunu nasıl yaptı? Hakikaten de kolay. Orjinal Top Gun’ın tüm ögelerini bu sinemaya tekrar taşıdılar. Ve bunları da tek tek geliştirdiler. Lakin Curise’un 1986’ya nazaran çok daha âlâ görünmesi de elbette ki değerli.
Türkiye vizyon tarihi: 27 Mayıs 2022*
3. Turning Red (Kırmızı)
Pixar imzalı keyifli animasyon, Çinli-Kanadalı bir çocuğun, ne vakit gerilime girse ya da heyecanlansa, kırmızı tüylü bir pandaya dönüşme öyküsünü anlatıyor.
13 yaşındaki ergenin bahtsız hikaesi, Pixar’dan bekleyeceğimiz bir uzmanlıkla işleniyor.
Ancak Turning Red, stüdyonun imzasını taşıyan başka işlerden çok daha kişisel. Filmin yönetmeni ve muharrirlerinden birisi olan Domee Shi’nin bütün samimiyetini karaktere aktardığını söylemek mümkün.
Filmin hak ettiği sinema gösterimini alamadan dijital platformlara geçmesi ise biraz üzücü. (NB)
Türkiye vizyon tarihi: 11 Mart 2022* / Disney +
4. Happening (Kürtaj)
Bu yıl Nobel Edebiyat Mükafatı alan Annie Ernaux’nun anılarına dayanan sinemada geçmiş, gelecek için bir örnek sunuyor.
Anamaria Vartolomei tarafından dokunaklı bir formda canlandırılan Anne, 1963 yılında Fransa’da kürtaj yaptırmak için çaresizlik içerisinde olan sıradan bir üniversite öğrencisi.
Anneliğin geleceğini mahvedeceğini bilen Anne, tereddüt etmeden yasa dışı yardım arar. Bunu sıhhat kurumlarının ikiyüzlülüğünü ve genel olarak toplumun sistemi ile duyarsızlığını ortaya çıkaran detaylı sahnelerle görürüz.
Sanatsal ve toplumsal açıdan yankı uyandıran Happening, yılın en dokunaklı sinemalarından biri. (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 4 Şubat 2022*, MUBI
5. After Yang (Yang’dan Sonra)
Açıkça söyleyelim: Kogonada bir dahi. Columbus sinemasının ve TV dizisi Pachinko’nun yaratıcısı olan direktör, After Yang’ın hislere sahip bir yapay zekaya ait kulağa sıkıcı gelen önermesine yeni bir soluk ve görsel bir gözalıcılık katıyor.
Colin Farrell, genç kızının çok sevdiği yapay zeka robotu Yang’ı onarmaya çalışan bir baba olarak etkileyici bir performans ortaya koyuyor. Yang ise Justin H Min tarafından bir insan ruhunun kendine has ışıltısıyla canlandırılıyor.
Sakin ve hoş bir biçimde çekilmiş sinema, açılış jeneriğindeki coşkulu aile dansı müsabakasından aydınlatıcı sonuna kadar büyüleyici. (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 1 Temmuz 2022*
6. Moonage Daydream
Filmin yönetmeni Brett Morgen, Crossfire Hurricane ile Cobain: Montage of Heck sinemalarıyla belgesel çeşidinin kurallarını esnetti. Fakat David Bowie’yi husus alan Moonage Daydream ile tüm o kuralları paramparça etti.
Morgen, Bowie’nin hayatının ve mesleğinin en âlâ bilinen kısımlarına değinmek yerine, ünlü sanatkarın tesirleri, seyahatleri, ideolojisi ve sanatsal uğraşlarına dair uzun bir keşfe sürüklüyor.
Ve ne kadar psikedelik olursa olsun, sonunda tek bir üniversal soruya odaklanıyor: Rastgele bir insan için hayatını yaşamanın en düzgün yolu nedir? (NB)
Türkiye vizyon tarihi: 16 Eylül 2022*
7. Triangle of Sadness (Hüzün Üçgeni)
Yönetmen Ruben Östlund, sinemasında kapitalist çılgınlığı modellik özelinde maksat alıyor. Cannes’da Altın Palmiye kazanan Triangle of Sadness’ı eşsiz kılan şey, Östlund’un incelik ve aşırılığı bir ortaya getirmesi.
Küçük toplumsal hassasiyetler konusunda zekice müşahedeler yapan Östlund, her münasebetsiz durumu, izleyicilerin nefesinin kesilip irkildiği bir noktaya kadar sürüklüyor.
Ardından da bir gemi dolusu çok güçlü yolcuların, sinema tarihinin en berbat deniz tutmasını yaşadıkları sahne var. (NB)
Türkiye vizyon tarihi: 28 Ekim 2022*
8. The Eternal Daughter
Tilda Swinton, yılın en dokunaklı, akıl almaz derecede hoş sinemalarından birinde, hem ihtiyarlayan bir anne olan Rosaling’e hem de onun orta yaşlı, direktör kızı Julie’ye can vererek iki çarpıcı performans ortaya koyuyor.
Filmin senaryosunda ve direktörlüğünde imzası bulunan Joanna Hogg, sadece bu iki bayanın kaldığı sanılan harap olmuş eski bir oteldeki hayalet kıssalarını perdeye yansıtıyor.
Filmde çarçabuk belirebilen bayanların diyalogları ve atmosferik öykü, neler olabileceğini ve nelerin hayal edilebileceğini merak etmemize neden oluyor. Hiç elbet gerçek olan şu ki, incelikle işlenen bu sinemanın derin duygusal tesiri, parlak bir direktörün iş başında olduğunun en büyük ispatı. (CJ)
Filmin Türkiye’deki vizyon durumuna ait rastgele bir bilgi bulunmuyor.
9. The Fabelmans (Fabelmanlar)
Sinema izleyicisi Steven Spielberg sinemalarındaki parçalanmış ailelerin, direktörün öz öykülerinden ilhamla beyaz perdeye yansıdığını uzun yıllardır bilir.
Ancak yarı otobiyografik The Fabelmans’ta direktör, öyküyü bize saf, direkt, gerçekçi bir biçimde veriyor. Dünya dışı canlılara muhtaçlık duymuyoruz.
Film, Spielberg’in duygusal olarak en dürüst sinemalarından birisi. Spielberg, anne babasını tüm kusurlarıyla görüyor, lakin sinemaya sıcaklık, anlayış ve sevgi aşılıyor (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 6 Ocak 2023*
10. RRR
RRR yalnızca yılın en düzgün sinemalarından biri değil, tıpkı vakitte yılın en âlâ sinemalarından birkaçı. SS Rajamouli’nin Telugu lisanındaki başyapıtı, 1920’lerde Britanya Hindistanı’na karşı isyan eden Hintleri husus alan ilham verici tarihi bir drama olduğu kadar Hollywood’un altın çağına yakışır gösterişli, romantik de bir müzikal. Bir hata tansiyonu kadar da abartılı bir aksiyon sineması. (NB)
Yönetmen Martin McDonagh’ın her zamanki kara mizahı ve gelişmiş diyalogları The Banshees of Inisherin’de var, lakin daha evvelki sinemalarındaki (In Bruges; Seven Psychopaths) savlı şiddeti ve agresif ironiyi daha üzücü, daha yabancı ve daha şiirsel bir şeyle değiştirdi.
Film, İrlanda’nın küçük bir adasındaki küçük bir pub’ında geçen, görünüşte düzgün iki adamın absürt uyuşmazlığına dayanan sessiz ve küçük ölçekli bir komedi-drama.
Colin Farrell’in ne kadar harikulade bir aktör olabileceğini hatırlatıyor.
Türkiye vizyon tarihi: 3 Şubat 2023 *
12. Babylon (Babil)
La La Land’in yönetmeni Damien Chazelle, Hollywood’un birinci periyodunu mevzu alan renkli sineması, yeniden rengarenk performansları izleyiciyle buluşturuyor. Ki bunlar da, sinemanın kusurlarını örtmeye yetiyor.
Brad Pitt, periyot sinemalarına hapsolmuş bir sessiz sinema idolü olarak birinci başta çok komik. Nellie LaRoy rolünde gördüğümüz Margot Robbie ise bahadır ve sempatik.
Filmde bir fil, bir stüdyo işvereni ve bir de magazin köşe müellifi var. Hepsi sizi kendi dünyasının içine çeken ve Hollywood’un karanlık tarafı ile büyülü yaratımlarının her vakit birebir olduğunu öne süren gösterişli bir sinemanın girdabına giriyor. (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 20 Ocak 2023*
13. Glass Onion: A Knives Out Mystery (Bıçaklar Çekildi: Gizemli Bir Serüven)
Rian Johnson’ın Bıçaklar Çekildi (Knives Out) devam sinemasında Benoit Blanc’ın çözmesi gereken bir cinayet gizemi daha var. Birinci sinemada olduğu üzere, şüpheliler varlıklı, kendini beğenmiş Amerikalılardan oluşan bir küme, lakin bu kere özel bir Yunan adasında aylaklık eden teknoloji işverenleri ve toplumsal medya fenomenleri (Edward Norton, Kate Hudson, Janelle Monaie, Dave Bautista) var. Dolambaçlı olay örgüsü Johnson’ın son sineması kadar zekice değil lakin Johnson, Daniel Craig’in güneyli şivesi de dahil, sinemadaki her şeyi büyük, geniş, komik ve renkli kılmak için elinden geleni yapmış. (NB)
Netflix
14. Decision to Leave (Ayrılma Kararı )
Park Chan-wook, romantik bir saplantı ve şüphelisine aşık olan bir dedektifin öyküsüne büyüleyici bir yorum getiriyor.
Güney Kore’nin Busan kentinde, Hae-jin, dağdan düşüp ölen ve arkasında genç ve hoş dul eşi Seo-rae’yi bırakan yaşlı bir adamın mevtini araştırıyor.
Kadının Çinli bir göçmen olması, lisan ve kültürel yanlış anlaşılmalara bir yenisini daha ekler. Kuşkular ona yönelmeye başlar, lakin o vakte kadar Hae-jin onu umursamayacak kadar büyülenmiştir.
Park, bizi çıkardığı seyahatte büyülemeye ve kestirim yürütmeye yetecek kadar bilgiyi ustalıkla veriyor.
Bu tıpkı vakitte yılın en düzgün yönetilmiş sinemalarından biri, her bir kare azamî tesir için oluşturulmuş.
Tuhaf kompozisyonları, yakın çekimleri ve geniş kent ve kır görüntüleri büyüleyici fakat asla dikkat dağıtıcı değil. Park, Vertigo’dan etkilenmiş olabilir fakat bu tipe kendi şeklini katıyor. (CJ)
MUBİ
15. Guillermo del Toro’s Pinocchio (Guillermo del Toro Sunar: Pinokyo )
Muhtemelen daha evvel Mussolini için dans eden bir Pinokyo görmemişsinizdir lakin Guillermo del Toro’nun gerçek bir çocuğa dönüşen kuklanın klasik hikayesine getirdiği karanlık, heyecan verici fakat yaşama sarılan yaklaşım, bilindik Disney versiyonundan çok, kendi fantastik ve siyasi içerikli sinemaları olan Pan’ın Labirenti ve Suyun Sesi ile ortak noktalara sahip.
Parlak, ustalıkla tasarlanmış kuklalar ve göz kamaştırıcı tek tek imaj animasyonla, filmin diğer yönetmeni Mark Gustafson’la birlikte, küçük oğlu Birinci Dünya Savaşı sırasında bir bombayla öldürülen Geppetto karakterini yaratıyor.
Yıllar sonra, sıkıntıdan kendinden geçmiş bir halde, cılız bacaklı, uzun burunlu, sevinç dolu bir kukla olan Pinokyo’yu yontuyor.
Pinokyo bir karnavala katılmak için kaçıyor ve faşist önder için şov yapmaya zorlanıyor. Öykünün daha huzursuz edici ya da daha görkemli ve varlıklı bir versiyonunu hayal etmek güç.
Hayatı rastgele bir insan evladının sevebileceği kadar seven bir vakitlerin ağaçtan oyma kukla kahramanı bu kadar canlı. (CJ)
Netflix16. Tár
Cate Blanchett, tipik keskin zekâsı ve otoriter üslubuyla, Mahler senfonisinin kıymetli bir kaydına hazırlanan ünlü orkestra şefi Lydia Tár’ı canlandırıyor.
İlham verici bir kahraman üzere görünse de, büyük gün yaklaştıkça Todd Field’ın romantik dramı, Lydia’nın yıllar boyunca aslında ne kadar yeterli davrandığı, başarısızlıklarının ne kadar değerli olduğu ve sonuncu cezasının ne olması gerektiği hakkında sorular fısıldıyor.
Klasik müzik, sanat sponsorluğu ve cinsel siyaset hakkında iki buçuk saat süren sohbetlerin bu kadar gergin ve sürükleyici olabileceğini kim düşünürdü? (NB)
Türkiye vizyon tarihi: 10 Mart 2023*
17. Aftersun (Güneş Sonrası)
Charlotte Wells’in birinci uzun metrajlı sineması, ergenlik periyodu kıssası ve kırılgan bir baba-kız bağının acı verici hoşlukta bir tasviri; besbelli lakin birden fazla vakit lisana getirilmeyen sevgiyle dolu bir nüans mükemmeli.
Paul Mescal (Normal People), kızının annesinden farklı düşmüş ve 11 yaşındaki Sophie (Frankie Corio, inanılmaz doğal bir performans sergiliyor) ile bağ kurmaya çalışan Calum rolüyle dokunaklı.
Türkiye’de köhne bir tatil köyünde geçirdikleri hafta boyunca yüzüyor, kıyıda oturuyor ve dondurma yiyorlar.
Sophie, babasının bir biçimde derin bir mutsuzluk içinde olduğunu görecek kadar büyüktür ancak daha fazlasını bilecek kadar yetişkin değildir.
Sıradan bir sinema patlayıcı bir sona gerçek yol alırdı, lakin kısa müddet evvel İngiliz Bağımsız Sinema Ödülleri’nde En Âlâ İngiliz Sineması seçilen bu incelikli kusursuz sinemada, artan tansiyona karşın olay örgüsüne dayalı gelişme beklenmemeli. (CJ)
6 Ocak’tan itibaren MUBİ’de olacak
18. Onoda: 10,000 Nights in The Jungle
Teğmen Hiroo Onoda, İkinci Dünya Savaşı’nın sona erdiğine inanmayı reddeden ve Filipinler’deki bir ormanda on yıllar boyunca gerilla harekâtı yürüten bir Japon “direnişçiydi”.
Arthur Harari’nin yönettiği bu üç saatlik destan, gerçek kıssanın akıllara sakinlik veren boyutunu ve tuhaflığını aktarıyor fakat birebir vakitte Onoda’nın (Yûya Endô ve daha sonraki yıllarda Kanji Tsuda tarafından canlandırılan) sempatik bir karakter çalışması.
Teğmen saf ve yanlış yönlendirilmiş olarak sunuluyor lakin aksi istikametteki tüm delillere karşın, çarpık bir dünya görüşüne tutunan rastgele birinden çok da farklı değil. (NB)
Filmin Türkiye’deki vizyon durumuna ait rastgele bir bilgi bulunmuyor.
19. Doctor Strange and the Multiverse of Madness (Doktor Strange Çoklu Evren Çılgınlığında)
Alternatif gerçekliklerle ilgili yılın en düzgün bilim-kurgu fantezisi olmayabilir (bu onur ‘Everything, Everywhere, All at Once’ın) ancak Doktor Strange Çoklu Evren Çılgınlığında kendi başına çılgınca eğlenceli.
Marvel’ın gişe rekortmeni sinemalarının en tuhafı ve en korkutucusu.
Filmin yönetmeni, Evil Dead ve Tobey Maguire ile olan Spider-Man üçlemesini yapan Sam Raimi; Raimi klasik muhteşem kahraman çizgi romanlarına ve dehşet sinemalarına olan sevgisiyle perdeyi dolduruyor.
Türkiye vizyon tarihi: 6 Mayıs 2022*
20. Corsage (Korsaj)
Vicky Krieps’in (Phantom Thread) Avusturya İmparatoriçesi Elisabeth rolündeki göze batmayan sert performansı, çağdaş bir ruha sahip bu süper devir sinemasıyla eksiksiz uyumlu.
1877’de geçen öyküde, Elisabeth 40 yaşında ve artık bir vakitler olduğu üzere tanınan bir hoş değil.
Sarayları, ahırları ve yerleri bir hapishaneye dönüşmüştür.
Marie Kreutzer’in sineması, kahramanını şimdi modernitenin doruğunda olmayan bir çağda bağımsız fikirli bir bayan olarak sunuyor ve bu paradoksa pop müziklerinden oluşan bir sinema müziğiyle işaret ediyor.
Bu mert atılımlar, toplumsal beklentilerin ve vaktin sınırlamalarından kaçmaya çalışan bir bayanın içsel çabasını yansıtırken sinemaya canlandırıcı bir güç katıyor.
Hikaye, Elisabeth için yeni bir son perde yaratarak gerçeklerden en esaslı bir formda ayrılıyor; bu son perde kesinlikle daha memnun değil lakin onun inatçı tabiatına ve bu cüretkar sinemanın zekice işlenen icat hissine sadık. (CJ)
Türkiye vizyon tarihi: 20 Ocak 2023*
*Not: Sinemaların Türkiye’deki vizyon tarihleri için Box Office Türkiye kaynak alınmıştır.