CHP Niğde Milletvekili ve TBMM Tarım, Orman, Köy İşleri Kurulu üyesi Ömer Fethi Gürer, karkas ette kesimhane fiyatlarında Ulusal Kırmızı Et Kurulu’nun artışa gideceğini açıklamasının, tüketiciye ulaşan et ve etten mamul eserlerde fiyat artışına yol açacağını söyledi.
Gürer, “Emekli, taban fiyatlı ve sabit gelirli vatandaşlar et ve sütten mamul eserlere erişimde ıstıraplar yaşıyordu. Bu son fiyat artışı ile de mağduriyetleri daha da artacaktır. Emekli raftaki ete lakin bakacak.” diye konuştu.
ET FİYATLARI NEDEN ARTIYOR?
CHP’li vekil Ömer Fethi Gürer, et fiyatlarındaki artışın girdi maliyetlerindeki yükselmeden kaynaklandığını ve besicilerin hayvancılığı sürdürebilmeleri için fiyat artışına gitmek zorunda kaldıklarını belirtti. Ayrıyeten, Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı dengelemede yetersiz kaldığını tabir etti. Gürer şunları kaydetti:
-2023 yılı, 2022 yılına nazaran et fiyatları %128 artış göstermişti. 2023 yılında karkas dediğimiz kemikli et dana 198 TL, kuzu 190 TL idi. 2024 yılının Ocak ayında kombine ve kesimhane fiyatı, Et ve Süt Kurumu hariç, dana 265 TL, kuzu 281 TL olarak gerçekleşti. Bugün açıklanan kesimhane fiyatı dana için 332 TL, kuzu için 389 TL olarak duyuruldu.
-Et ve Süt Kurumu dahil edildiğinde dana kilo fiyatı 323 TL, kuzu kilo fiyatı ise 364 TL olarak oluşuyor. Bu fiyatın rafa yansıması en az %30-%40 artışlarla gerçekleştiği için şu anda marketlerin ve büyükşehirlerdeki kasapların reyonlarındaki fiyatlar kısa mühlet içinde değişkenlik gösterecektir.
-Peşin kesim fiyatı hesaplarken, ortalama bir dana için 456 kg olarak düşündüğümüzde, bugün açıklanan fiyatla çarptığınızda 150.000 liralık bir maliyet ortaya çıkıyor. Bu fiyat doğal olarak hayvancılık yapanlar için büyük bir maliyet. Zira artan yem fiyatları hayvancılığı zorlaştırıyor.
-Besi yemi, yemlik arpa, buğday kepeği, ayçiçek tohum küspesi, buğday samanı, mısır silajı daima zamlandığı için ve hayvana verilen yem fiyatları arttığı sürece et fiyatlarındaki artış devam edecektir. Hayvancılıkta masrafların %70’i yemdir. Yeme dayalı hayvancılıkta yem ithal edildiğinden döviz kurundaki dalgalanmalar da yem fiyatlarının yükselmesine neden oluyor. Bu da hayvancılık maliyetini değerli ölçüde arttırıyor.
-Buna ahır sarfiyatları, elektrik, mazot ve personellik eklenince besi maliyeti yükseliyor. Maliyetlerin artması doğal olarak kısma giden hayvanın fiyatında da artışı beraberinde getiriyor. Yem fiyatlarındaki artış, ahır masraflarının artması, veteriner ve aşı masrafları, personellik ve çoban maliyetlerinin artması devam ederse et fiyatlarında daha da artış yaşanacaktır.” dedi.
12 AY KAPALI YEMLE HAYVAN BESLENİYOR
-Mera hayvancılığı ülkemizde bitti. 12 ay hayvan kapalı olarak beslenmekte. 12 ay boyunca her gün bir hayvana en az on ila on iki kilogram ortasında yem veriliyor. Bu yemle beslenen hayvanların doğal olarak maliyeti artıyor.
-Bu işi yapanlar pazarı, bayramı, tatili olmayan ve daima fedakarca hayvanlarına bakan insanlardan oluşuyor. Para kazanamadıkları takdirde hayvanlarını kısma götürüyorlar.
-Süt inekleri dahi üreticide iken süt para etmeyince bölüme gitti. Süt fiyatları litresi 14,65 kuruş olarak Ulusal Süt Kurulu tarafından açıklansa da, bizim bölgemizde farklı yerlerde süt 11 TL’den 12 TL’den alınıyor, bu yüzden süt inekleri kesite gidiyor. Süt ineği ve hamile ineğin kesite gitmesi, en az üç tane yavrunun doğumunun da ortadan kalkması demektir.
PLANLAMA YOK
-Hayvancılıkta planlama olmazsa, öngörü olmazsa ve sürdürülebilirlik temel alınmazsa, ithal hayvanla bu sorun çözülmez; fiyatlar artar ve bu artış tüketiciye kat be kat yansır. Kısa mühlet içinde etin raftaki fiyatının artması demek, Et ve Süt Kurumu’nun piyasayı dengelemek için ithal et getirmesi, emeklinin ve dar gelirlinin tekrar kuyruklara girmesi demektir. Et ve Süt Kurumu’nda emekliler, taban ücretliler ve dar gelirliler kuyruklara giriyor zira et kısa müddette tükeniyor. Tükenmemesi için emeklilere uygun fiyatla eser sağlamak kamunun misyonudur. Gelir-gider istikrarında vatandaşların protein içeren et ve süt eserlerine erişememesi, sıhhat açısından da ileriki etapta sorunlara yol açacaktır. Bu bağlamda üreticinin, besicinin maliyet girdilerindeki artışla ortaya çıkan fiyat artışının raftaki esere yansıması, meselelerin daha da katlanmasına yol açacaktır.
“AHIRLARIN BİRÇOK BOŞALDI”
-Kırsalda 10-20 aralığında hayvanı olan ahırların birçok boşaldı. Kırsalda küçük aile tipi işletmeler ve hayvancılık bitme noktasına geldi. Türkiye, ithal hayvan varlığı ile siyasetini oluşturuyor. İthal gelen eserlerin fiyatları daha düşük olması beklenirken, rafa daha yüksek olarak yansıyor. Cumhurbaşkanlığı yıllık program verisine nazaran 2023 itibariyle 16.400.000 baş sığır varlığımız bulunuyor; yüzde 44,5’i kültür melezi, yüzde 49’u saf kültür ırkından oluşuyor ve düşündürücü olan ise yalnızca 1 milyon yerli ırk sığırımızın kalmış olması. Hayvan varlığında ithalat geçen yıl 818.000 baş olarak gerçekleşti, meğer 2022 yılında ithalat yalnızca 117.000 idi. 2022’de artık ithalat olmayacağı söylenirken 2023 yılında ithalat patladı.
-2024 yılında da ithalat devam etti ve 300.000 baş sığır ülkemize giriş yaptı. Bu datalar, 2024 yılı için olup yıl sonunda daha netleşecektir. Süt üretiminde de düşüş olduğu söz edildiğinde genelde ‘süt üretiminde düşüş yok’ deniyordu. Lakin Cumhurbaşkanlığı’nın yıllık program datalarına nazaran, süt üretimi 2021 yılında 23.504.000 litre iken 2023 yılında 21.482.000 litreye düşmüş durumda.
ET ÜRETİMİNDE İKTİDARIN UMUDU İTHAL ET
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, et üretim ölçülerinin artacağı tarafında Cumhurbaşkanlığı bütçe maksatları içinde yer aldığını belirtti. Bu artışın ithal hayvan varlığı sağlanarak gerçekleştirilmesinin amaçlandığını söz etti. Gürer kelamlarını şöyle noktaladı:
-2024 yılında hedeflenen 1.727.000 ton et üretim ölçüsü 2 milyon tona çıkarıldı ve bu gaye değişikliği ithal et ve hayvan varlığı üzerinden yapıldı. 2025 yılı bütçe münasebetinde de 2024 yılında 1.000.764 ton et hedeflenmişken, bu ölçü 2.328.000 tona çıkarılmıştır. Burada da ithal hayvan ve et varlığındaki artış öngörülüyor. Daha evvel ülke içindeki et ve hayvan varlığı hesaplamaya dahil edilirken, bu yıl ithal hayvan varlığı da hesaplamalara katıldı.” dedi. Gürer, “Kasaplar da et fiyatı artışından şikayetçi.
-Satışlarının azaldığını, kira, personellik, nakliye, elektrik ve öteki dükkan masraflarının artması nedeniyle kazanamadıklarını söylüyorlar. Gidişat düzgün değil. Türkiye’nin kendi kendine yeterliliği sağlanmadan, ette, sütte ve besin eserlerinde sağlıklı bir geleceği konuşmak sıkıntı. İktidarın tarımda uyguladığı yanlış siyasetler her kısmı problemli kıldı. Fakir bölümlerin ete erişimi giderek zorlaşıyor.
-Çözüm var lakin mevcut iktidarın tahlil arayışı yok. Hayvancılıkta ithalatı değil, üretimi temel alacak bir planlama ile yerli üretim desteklenmeli. İktidar derhal Tarım Şurası kararlarını işletmeli. Tarım Kanunu’nu uygulamalı. Yemde yüzde 50 takviye sağlamalı. Yem fabrikaları kurarak yerli yem üretimini hayata geçirmeli. Tarım ve Orman Bakanlığı, etkin bir şekilde çalışmalar yürüterek besicinin kazanacağı, tüketicinin erişeceği bir modeli hayata geçirmesi.