Randstad tarafından ocak / şubat aylarında yapılan ve Türkiye’deki çeşitli iş kollarından 630 patronun katıldığı anketin sonuçları, “2024 İK Trendleri ve Fiyat Raporu” olarak yayımlandı. Şirketlerin mevcut ekonomik ortama nasıl adapte oldukları, şirketlerin karşılaştığı zorluklar ve başa çıkma planları ile yapay zeka bahislerine odaklanan rapor, çalışanların maaş ve yan hak beklentileri hakkında da çarpıcı sonuçlar ortaya çıkardı.
İşverenler için 2024’ün zorluğu artan iş maliyetleri
Ankete katılan kurumların %74’ünün 2024’te beklediği en büyük zorluk, enflasyon nedeniyle artan iş maliyetleri. %49’u ise bu nedenle verimliliği garantilemenin sıkıntı olacağını düşünüyor. İş gelişimi ve satış noktasında %48’i hacimlerin artmasını beklerken, ’lik kesim satış ve hacimlerin düşeceğini düşünüyor.
Kurumlar için çalışanlarını elinde tutmak için maaş artışı mecburi oldu
İşe alım noktasında karşılaşılan pürüzler ortasında, daha yeterli ömür kalitesine ulaşmak isteyen adayların maaş konusunda yüksek beklentileri bulunuyor. İştirakçilerin %76’sı, adayların gerçekçi olmayan yüksek maaş beklentileri içine girdiğini belirtirken, %53’ü adayların kısıtlı tecrübeye sahip olması nedeniyle işe kabul edilmediğini belirtiyor. İnsan Kaynakları departmanlarının %73’ü, işe alım sırasında fiyat ve yan haklara ait beklentileri direktörün büyük bir zorluk olduğunu düşünüyor. İştirakçilerin %63’ü ise çalışanlarını ellerinde tutmakta zorluk yaşadığını belirtiyor. Bu nedenle şirketlerin %68’i mecburi maaş artışına giderken, %59’u eğitim programları, %36’sı ise şahsileştirilmiş yan haklar paketleri sunarak çalışanların işten ayrılmasını engellemeye çalışıyor. Fiyatlarda rekabette ise %57’yi oluşturan kesim, şirketlerinin rakiplerle çabucak hemen tıpkı maaş skalasında fiyat siyaseti izlediğini belirtirken, %27’si daha düşük olduğunu belirtti. Maaşların rakiplere nazaran daha fazla olduğunu belirtenlerin oranı ise %9 olarak raporlandı.
İşverenler 2024’te çalışan sayısında değişikliğe gitmeyi tercih etmiyor
Katılımcıların %49’u iş maliyetleri ve ekonomik koşulların zorlayıcılığı karşısında 2024 yılında işten çıkarma yapmayacağını ve çalışan sayısının değişmeyeceğini belirtirken, %33’ü çalışan sayısını artırmayı hedefliyor. Şirketlerin süreksiz ve kalıcı açık pozisyonlarıysa %7 olarak eşit dağılmış durumda. İş hacimlerinin artması beklenirken işe alım nedenleri ortasında %80’lik kesim işinin büyümesi olduğunu belirtiyor. Yatırım planı yaptığı için işçi almayı hedefleyen kurumlarsa %40 olarak ankette yer alıyor.
İşe alımda en zorlanılan departmanların başında BT/Teknoloji ve Mühendislik geliyor
Katılımcıların en uygun adayları bulmakta zorlandığı departmanlar, tıpkı vakitte işe alım niyetinin en yüksek olduğu departmanlar ortasında yer alıyor. Sonuçlara nazaran %83 oranla BT/Teknoloji, %70 oranla Mühendislik ve üçüncü sırada %63’le Tedarik Zinciri departmanlarına aday bulmak patronları zorluyor. İşe alımların birinci adımı olan gerçek adayı seçme noktasında meslek / iş ilanı siteleri, 2024 yılında uygun adayları bulmak için sık kullanılan metot olacak ve iştirakçi şirketlerin %75’i bu seçeneği en tesirli işe alım kaynaklarından biri olarak seçmeye devam edecek.
Emeklilik planı, otopark kullanımı, yol fiyatı üzere sunulan yan haklarda artış gözlemlendi
İşverenler, çalışanlarını kaybetmemek ismine yemek kartı, sıhhat sigortası üzere bilinen yan hakların yanında; cep telefonu tahsisi, yol fiyatı, otopark kullanımı, emeklilik planı üzere farklı finansal haklar da sunmayı artırdı. Rapora nazaran 2023 yılında yemekhane/yemek kartı sağlayan kurumlar %78 iken, 2024’te %82 olarak yükseliş gösteriyor. 2023’te özel sıhhat sigortası yapan kurumlar %59 iken, artan özel sıhhat sigorta maliyetlerine karşın bu sene ortalama %71’e kadar yükseliyor. Sıralamayı %71 ile cep telefonu verilmesi, %70 ile de yol fiyatı takip ediyor. Patronların yan hakları artırmasına karşın çalışanların %77’si öteki bir kurumda daha yeterli fiyat yahut daha düzgün şartlar aldığı için işten ayrılıyor. Uzaktan çalışmak istediği için işten ayrılanlar 2023’te iken, 2024 yılında bu sayı olarak düşüş gösterdi. Daha farklı bir meslek yolu seçtikleri için işten ayrılanların oranı ise %30 olarak belirtildi.
Şirketler yapay zeka kullanımını destekliyor
Yapay zeka uygulamalarının işgücü piyasası üzerinde yaratacağı tesir hakkında iştirakçilerin yarısı iş sayısının azalacağı görüşünde. İş sayısının artacağını düşünenlerin oranı ise %30 olarak ortaya çıkıyor. Kurumların %37’si yapay zeka kullanımını destekleyip geliştirmeyi planlarken, %39’uysa yapay zeka kullanımına ait net bir görüş sahibi değil. BT/ teknoloji alanında yapay zeka kullanım oranı %50 ile birinci sırada yer alıyor. İşçi ve insan kaynakları idaresi departmanları %42 ile ikinciyken, tedarikçi ilgileri departmanları ’la son sırada konumlanıyor. Daha süratli data sürece ve gerçek varsayım nedeniyle yapay zekayı kullanan ve faydalananlar %71 oranındayken, yapay zeka kullanımının nedeni ve yararları; daha yüksek iş gücü verimliliği, tekrarlayan misyonların otomasyonu ve daha kaliteli çıkan iş olarak raporda sıralanıyor. Yapay zeka kullanım zorluklarının birinci sırasında %57 ile yapay zekayla çalışacak nitelikli işçi eksikliği yer alıyor. İkinci sırada %50’yle bilgi güvenliği dikkat çekerken, %45’le yapay zekayı uygulama ve çalıştırmanın yüksek maliyetli olması belirtiliyor.