TRABZON – Trabzon’da bu yıl turizm dönemi hayal kırıklığı yarattı. Turizm paydaşları döviz bazında artan fiyatların turizmi olumsuz etkilediğini belirterek son 10 yılın en makus dönemini yaşadıklarını belirtti.
2010’lu yıllarda Körfez ülkelerinden gelen turistlerle Doğu Karadeniz’de başlayan turizm hareketliliği dönemin sonuna gelirken turizmcileri şad etmedi. Turist sayısındaki azalma az olsa da harcama ölçüsünün düşmesi ve kesime giren çok sayıda kayıtsız işletme hem konaklama işletmelerinin hem de acentelerin kârlılığını büyük oranda düşürdü. Kaçak işletmelere karşı Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çıkardığı kanunlara karşın kamu kurumları tarafından kontrollerin yeteri kadar yapılmaması bir çok kayıtlı işletmeyi kapanma noktasına getirdi.
KANTARCI: TÜRKİYE KIYMETLİ HALE GELDİ
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Doğu Karadeniz Bölge Başkanı Volkan Kantarcı, bu yıl yalnızca Doğu Karadeniz Bölgesi’nde değil ülke genelinde ülke genelinde turizm paydaşları ve esnafın evvelki yıllardaki verimliliği elde edemediğini söyledi. Bunun hem ekonomik hem de uygulamalarla alakalı sıkıntılardan kaynaklandığını lisana getiren Kantarcı, bilhassa salgın sonrası yaşanan ekonomik dengesizliği Türkiye’yi kıymetli bir destinasyon haline getirdiğini belirtti.
Türkiye’nin evvelki yıllarda ucuzluğuyla dış pazarda ilgi çektiğini ve her geçen yıl turizmde artış yaşandığını kaydeden Kantarcı, “Ülkemizde TL bazında masraflar son 3 yılda 6 kat 7 kart artarken döviz birebir oranda artmadı. Münasebetiyle 2 sene evvel bir işletme TL’yi dolara çevirdiği vakit bir eseri 80 dolara satıyorsa bu sene o sarfiyatları dolara çevirdiği vakit tıpkı eseri 120-130 dolara satabiliyor. İçeride de önemli fiyat artışları var. Her ne kadar haberlerde ‘etiket denetimi yapılıyor, marketler, restoranlar denetleniyor’ denilse de alana çıktığınız vakit bunların yalnızca sembolik hareketler olduğunu herkes görebiliyoruz. Bunun tabi iç pazara da çok önemli yansımaları oldu. Bölgemize İstanbul başta olmak üzere İzmir, Ankara, Antalya ve Güneydoğu’dan gelen kümeler hayli azaldı. Bu yıl hiçbir firma otobüslerini 45 koltuk yapamadı. 15-20 bireyle gelen otobüsleri gördük. 30’un altı firmalara için ziyan yazmaya başlar” dedi.
TÜRSAB) Doğu Karadeniz Bölge Başkanı Volkan Kantarcı, bir çok turizm işletmesinin kapatma ya da daralmaya gideceğini söyledi. ‘BÖLGE TURİZMİNDE YENİLİK YAPILAMADI’
‘Arap turizmi’ olarak tabir edilen bölgeye Körfez ülkelerinden gelen turist yoğunluğunun azalmasının ekonomik sebepler dışında da nedenleri olduğunu kaydeden Kantarcı, Arap turistlerin son yıllarda bölgeye fazlaca gelmesinin ve yeni bir şey sunulamamasının turistleri farklı destinasyonlara yönelmesine sebep olduğunu belirtti.
Kantarcı, “Sektörde cümbüş ismine bir proje geliştiremedik. Yanı başımızdaki Gürcistan her yıl turizmde üzerine koyuyor. Batum’da tekneler bir anda arttı. Jet ski, deniz paraşütü, muz bot, tüplü dalış üzere farklı farklı deniz aktiviteleri oluşturdular. Black Sea Arena diye 13 bin kişilik aktiflik yeri yaptılar, dünyaca ünlü sanatkarların konserleri oluyor. Biz o manada ekside kaldık. Trabzon’da son yıllarda yapılan yalnızca Tünel Akvaryum ve seyir terası bile turizme katkı sağladı. Yeni bir şey yapılmayınca bölgeye esasen çokça gelen Orta Doğu’dan gelen turistler de Azerbaycan, Bosna Hersek, Gürcistan ve hatta İngiltere’ye yöneldiler” kelamlarını kullandı.
‘KAÇAK İŞLETMELER İÇİN KANUNLAR UYGULANMIYOR’
Bölge turizminde en büyük sorunun kaçak işletmeler olduğunu belirten Kantarcı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın çıkardığı kanunlara karşın gerekli uygulamaların yapılmadığını söyledi.
Özellikle 2 yıllık genel ve mahallî seçim sürecinde sahanın boş bırakıldığını kaydeden Kantarcı, “Uygulamayla ilgili müdürlükler alana çıkmaya başladı ancak evraksız konaklama tesislerinin sayısı o kadar çok fazla ki 1-2 haftada birkaç ayda gerekli cezaların ve kapamaların yapılması mümkün değil. Hasebiyle en azından önümüzdeki dönem başına kadar şubat bu yetki evraksız konaklama tesisleri için aksiyon alınması gerekiyor. Bilhassa toplumsal medya hesaplarında üzerinden önemli kaçak faaliyetler var. Bakanlıktan hala daha toplumsal medya hesaplarıyla ilgili bir dijital denetleme düzeneği kurmasını bekliyoruz. Bu bu başa bela bir durum. Etrafımızda kimse yok ki etrafında toplumsal medya üzerinden rezervasyon yapıp da dolandırılmış olmasın” değerlendirmelerinde bulundu.
Bölgeye gelen yabancı turist sayısında önemli bir düşüş olmamasına karşın gelir manasında büyük kayıplar olduğunu kaydeden Kantarcı, dönem sonunda değerlendirmelerin gerçek yapılması gerektiğini söyledi. Turizmdeki azalmayı süreksiz bir kayıp olarak görmek istediklerini kaydeden Kantarcı, “Rakamsal bilgiler ortaya çıktığında ‘bakın çok da büyük kayıp yaşamadık’ diye değerlendirilmemeli. Değerli olan bölgeye, esnafa, turizmcilere bırakılan yani ülke ekonomimize olan katkıdır. Bu sene bu yılki katkı maalesef düşüktür. Umarım 2025 döneminde daha makus bir yıl geçirmeyiz. Zira bu gidişatla birlikte önümüzdeki dönem başta Maliye Bakanlığı olmak üzere ekonomik önlemler üzerinde yeni sıkılaştırmalar, esnafı, turizmcileri sıkıştırmaya devam ederse iş öteki yerlere gider” diye konuştu.
‘EYLÜLDE BİR ÇOK OTEL VE ACENTA KEPENK KAPATACAK’
Bölge turizminde önemli bir daralma beklentisi oluştuğunu kaydeden Volkan Kantarcı dönemin sona ermesiyle bir çok işletmenin kapatacağını söyledi. Kantarcı kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aynı şeyleri tekrar etmekten sıkıldık. Üzerine ekonomik külfetler da bu sıkkınlığımızı katlıyor. Sağ olsun Maliye Bakanımız da her ay yeni yeni vergiler koymaya devam ediyor. Ekim sonrasında turizm dalında önemli daralmalar olacak. Geçen gün ziyaret ettiğim 4 otel ve 3 acente sahiplerinin kimileri faaliyetlerini yarıya indireceğini kimileri ise bir sonraki döneme kadar büsbütün kapatacağını söyledi. Kış mevsiminde bir çok turizm işletmecesi daralmaya gidecek. Otellerin bir birden fazla dönemsel olarak kapanacak. Bu da işsizliği artıracak. Geçtiğimiz yıllarda iki haftalık inanılmaz bir ağır devir yaşanırken hiç iş yapamayan işletmeler oldu.
Haziran ayında işsiz sayısı 232 bin artmış. Haziran ayı turizm dalının en ağırlaştığı ay iken ekim kasımda durum ne olacak merak ediyorum. Ankara’da ya da İstanbul’da ülke genelinde alanda neyin nasıl gittiği gerçek görünmüyor olabilir. Gerçek görenler bizleriz. Bununla ilgili de mütevazı olmamıza da çok fazla gerek yok. Her yerde işleyişi ve gidişatı görüyoruz, anlıyoruz. Bununla ilgili olarak gerçekleştirilecek olan hareket planlarında alana kulak verilmesi gerekiyor.”
BİLGİN: ARAÇ KİRALAMA ORTALAMASI 30 GÜNDEN 8 GÜNE DÜŞTÜ
Trabzon’da araç kiralama yapan Eray Alım kiralama gün sayılarının bu yıl epeyce düştüğünü söyledi. Bölgeye gelen turistlerin harcama sayılarının önemli oranda azaldığını kaydeden Alım, son yıllarda Doğu Karadeniz’e Orta Doğu’nun düşük gelirli kümelerinden turist geldiğini söyledi.
Döviz bazındaki fiyat artışlarından ötürü turistlerin de daha az harcadığını kaydeden Alım, “Geçtiğimiz yıllarda Arap turistlere ortalama 30 gün kiralarken artık ortalama 8-10 gün kiralıyorlar. Geçtiğimiz yıllarda araçlarımız yaz periyodunda en fazla 8-9 gün boşta kalırken artık 30 güne yakın boşta kalıyor. Turizm dönemini artırmaya çalışırken dönem çok daha daraldı. Trabzon’da bu yıl turizm dönemi 40 güne kadar düştü. Son periyotta Körfez ülkelerinden az da olsa araçlarıyla gelenler de oluyor. Enflasyon, pahalılık ve fiyatların döviz bazında da artması en büyük sebeplerden” dedi.
Bölgede vakit zaman gündem olan fahiş fiyat uygulamalarının da Orta Doğulu turistlere olumsuz yansıdığını kaydeden Alım, “Kendi ortalarında da kümelerinde esnafların yüksek fiyat verdiğini ve daha çok pazarlık yapmaları gerektiğini konuşuyorlar. Bu formda de fiyat siyasetimizden çok daha aşağı inmek zorunda kalıyor. Yıllar evvel kimi esnafların yaptığı fahiş fiyat uygulamaları da buna sebep oldu. Bu durumlar Arap turistleri harcama olarak düşürdü. Arap turistler azalmaya başladı ve geri periyot ihtimali yok” kelamlarını kullandı.
DÜNDAR: SON 10 YILIN EN MAKÛS SEZONUYDU
Trabzon’da otel işletmeciliği yapan Mustafa Dündar, kentte turizm hareketliliğinin 19 Ağustos’tan sonra bıçak üzere kesildiğini lisana getirdi. “Son 10 yılın en makûs sezonuydu” diyen Dündar, yüksek enflasyonun turizmi çok olumsuz etkilediğini tabir etti.
Otel konaklama fiyatlarının geçen yıla nazaran döviz bazında ortalama yüzde 20 aşağıda olduğunu buna rağmen yiyecek içecek dalında yapılan fahiş fiyat uygulamalarının ve alışveriş merkezlerindeki pahalılığın turistleri kaçırdığını kaydeden Dündar, “Döviz bazında fiyatların artması turizmi en çok etkileyen durum oldu” dedi.
Rakamsal olarak son datalara nazaran geçen yıl gelen yabancı turist sayısından yalnızca yüzde 6’lık bir kayıp yaşadıklarını kaydeden Dündar, “Turist sayısında çok azalma yok ancak biz bu turistleri otellerde konaklatamadık. Otelciler Birliği Derneği’mizin de çok üzerinde durduğu yasa dışı konaklatma faaliyetleri otellerin önüne geçti. Turizmi baltalayan en değerli gerçek budur. Gelen turistlerin yüzde 60’ı bu kaçak işletmelerde konaklıyor. Dönemde bile resmi işletmelerin doluluğu yarıda kaldı” kelamlarını kullandı.
Otel işletmecisi Mustafa Dündar, kaçak işletmelerin bölge turizmini ‘baltaladığını’ tabir etti. ‘KAÇAK İŞLETMELER ÇIKAR ETRAFI HALİNE DÖNÜŞTÜ’
Kaçak işletmelerin bölgede bir çıkar etrafı haline geldiğini ve kanunların uygulanmadığını söz eden Dündar, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Turizm Bakanlığı bununla ilgili iki tane yasa çıkardı. Bu yasalar kesime çok önemli sistem getiren, düzenleyen, çok yerinde kanunlar ama ne lokal idareler ne de kamu kuruluşları bu maddeyi uygulamamakta ısrarcı oldular. Ben kimi kaçak işletmelerin bir çıkar etrafı haline dönüştüğünü ve siyaset üzerinde tesirli olduğunu düşünüyorum.
Bu durumun düzelmesi için evvel kanunların uygulanması gerekiyor ve liyakatli yöneticilerin işi ele alması gerekiyor. Kanun var, ancak bunu uygulamamakta direnirseniz, hiçbir şey düzelmez. Kanunu uygulamadığınızda uyuşturucu satışı da patlar, trafik kabahatleri da patlar, bu böyledir.”