Son yıllarda iştahsızlık olaylarındaki artışın sebepleri ortasında çocukların ekran başında fazla vakit geçirmesi, fizikî aktivitenin azalması ve beslenme alışkanlıklarının bozulmasının rol oynadığını söyleyen Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Karadeniz, “Fast-food tüketimi ve sık atıştırmalık alışkanlıkları ana öğünlerde iştahın azalmasına yol açabilir. Bilhassa demir, çinko ve B vitamini eksiklikleri, çocuklarda iştahsızlığa neden olabilir. Demir eksikliği anemisi, iştahsızlıkla birlikte halsizlik ve yorgunluk üzere belirtilerle kendini gösterir” dedi.
İSÜ Liv Hospital Bahçeşehir Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Karadeniz, çocuklarda iştahsızlık hakkında açıklamalarda bulundu.
İştahsızlığın birçok faktörden kaynaklanabileceğini söyleyen Uzm. Dr. Karadeniz, “İştah kaybı, fizyolojik, ruhsal ve çevresel etkenlerin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkabilir. Öncelikle, çocukların farklı büyüme evrelerinde iştahları doğal olarak değişebilir. Bilhassa birinci 2 yıl, büyüme suratı çok yüksekken, 2-5 yaş ortasında bu sürat yavaşlar ve buna bağlı olarak iştah da azalabilir. Bu, biyolojik bir süreçtir ve çoklukla bir patoloji belirtisi değildir. Patolojik nedenler ortasında enfeksiyonlar (örneğin üst teneffüs yolu enfeksiyonları, gastroenterit), kronik hastalıklar (astım, alerjik rinit, anemi), gastroözofageal reflü, sindirim sistemi bozuklukları ve hormonal düzensizlikler (hipotiroidi gibi) sayılabilir. Ayrıyeten, kimi ilaçların yan tesiri olarak da iştahsızlık görülebilir” diye konuştu.
STRESLİ OLAYLAR BESLENME ALIŞKANLIĞINI ETKİLEYEBİLİR
Psikososyal etkenlerin de iştahsızlığın değerli bir nedeni olduğunu lisana getiren Uzm. Dr. Karadeniz, “Çocuklar, stresli olaylar (okula başlama, aile içi sıkıntılar, kardeş kıskançlığı) yaşadıklarında iştahsızlık geliştirebilirler. Yemekle ilgili baskıcı tavırlar yahut zorla yemek yedirme teşebbüsleri de çocuğun iştahını olumsuz etkileyebilir ve yemekle ilgili olumsuz bir tavır geliştirmesine neden olabilir. Sonuç olarak, çocuklarda iştahsızlık hem olağan büyüme süreçlerinden hem de patolojik ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilir. Uzun vadeli ve önemli iştahsızlık durumlarında altta yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi için uzman dayanağı şarttır” dedi.
UZUN SÜREN İŞTAHSIZLIK DURUMUNDA UZMAN TABİBE BAŞVURULMALI
Uzm. Dr. Karadeniz, çocuklarda iştahsızlık belirtilerini şöyle sıraladı:
- Yemekleri reddetme
- Azalan porsiyonlar,
- Kilo kaybı yahut yavaş kilo alımı,
- Enerji ve aktivite seviyesinde azalma,
- Mide-Bağırsak sorunları,
- Gıda seçiciliği
İştahsızlık belirtilerinin mühletinin ve şiddetinin, altında yatan sebebe bağlı olarak değişebileceğini vurgulayan Uzm. Dr. Karadeniz, “Bu belirtiler kısa süreliyse çoklukla süreksiz olabilir, fakat uzun müddet devam eden iştahsızlık durumlarında kesinlikle bir sıhhat uzmanına başvurulmalıdır. Çocukların büyüme ve gelişimini olumsuz etkileyebilecek bu belirtiler, erken fark edilip müdahale edilirse çoklukla denetim altına alınabilir” dedi.
ABUR CUBUR TÜKETİMİ İŞTAHSIZLIĞI TETİKLİYOR
Çocuklarda iştahsızlığın artışının nedenlerine değinen Uzm. Dr. Karadeniz, “Son yıllarda iştahsızlık olaylarındaki artışın sebepleri ortasında çocukların ekran başında fazla vakit geçirmesi, fizikî aktivitenin azalması ve beslenme alışkanlıklarının bozulması yer alır. Fast-food tüketimi ve sık atıştırmalık alışkanlıkları ana öğünlerde iştahın azalmasına yol açabilir. Ayrıyeten, aile içi gerilim ve ruhsal meseleler da iştahsızlık nedenleri arasındadır” tabirlerini kullandı.
AİLELERE DÜŞEN GÖREVLER
Çocuklarda iştahsızlık konusunda ebeveynlere düşen misyonları anlatan Uzm. Dr. Karadeniz, şu bilgileri paylaştı:
“Ebeveynlerin iştahsızlık konusunda en kıymetli vazifesi, sabırlı ve anlayışlı olmaktır. Çocuğa zorla yemek yedirmeye çalışmak, ekseriyetle yemekle ilgili olumsuz bir münasebet kurmasına neden olabilir. Bunun yerine, çocuklara yemek konusunda seçenek sunmak, onlara yemek hazırlık sürecinde vazife vermek ve yemek saatlerini eğlenceli hale getirmek daha yararlıdır. Çocukların yemek saatlerinde aileyle birlikte oturması, tertipli ve keyifli bir sofra ortamı yaratılması, iştahlarını olumlu etkileyebilir. Ayrıyeten, çocukların yemek vakitlerinde dikkat dağıtıcı ögelerden (televizyon, tablet gibi) uzak tutulması ve odaklanarak yemeleri sağlanmalıdır.”
VİTAMİN EKSİKLİĞİ İŞTAHSIZLIK SEBEBİ
Vitamin ve mineral eksikliklerinin çocuklarda iştahsızlığa neden olabileceğini belirten Uzm. Dr. Karadeniz, “Özellikle demir, çinko ve B vitamini eksiklikleri, çocuklarda iştahsızlığa neden olabilir. Demir eksikliği anemisi, iştahsızlıkla birlikte halsizlik ve yorgunluk üzere belirtilerle kendini gösterir. Tertipli doktor kontrolleri ve dengeli beslenme, vitamin eksikliklerini önlemede kilit rol oynar. İki haftadan uzun süren iştahsızlık, kilo kaybı yahut çocuğun genel sıhhatini etkileyen öbür belirtiler olduğunda pediatri uzmanına başvurulmalıdır. Doktor, altta yatan mümkün sıhhat sıkıntılarını tespit etmek ve gerekli tedaviyi başlatmak için önemlidir” dedi.
FARKLI HASTALIKLARI TETİKLEYEBİLİR
İştahsızlığın bazen altta yatan daha önemli bir hastalığın belirtisi olabileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Karadeniz, “Özellikle uzun vadeli iştahsızlık, çocuğun genel sıhhat durumu ile birlikte değerlendirilmelidir. Mide-bağırsak sistemi hastalıkları (örneğin gastroözofageal reflü, gastrit), enfeksiyonlar (özellikle kronik enfeksiyonlar), metabolik hastalıklar yahut hormon dengesizlikleri, hematolojik ve onkolojik sorunlar iştahsızlıkla birlikte görülebilir. Ayrıyeten, ruhsal problemler (anksiyete, depresyon) da iştahsızlığa yol açabilir. Bu nedenle uzun mühlet devam eden iştahsızlık hadiselerinde doktor tarafından kapsamlı bir inceleme yapılması çok önemlidir” biçiminde konuştu.
DÜZENLİ VE SAĞLIKLI BESLENME ÖNEMLİ
Çocuklarda iştah artırıcı besinlerden bahseden Uzm. Dr. Karadeniz, “Çocukların iştahını artırabilecek sağlıklı yağlar ve protein açısından varlıklı besinler ortasında avokado, ceviz, badem, yumurta ve yoğurt üzere besinler yer alır. Taze meyve ve sebzeler renkli ve yaratıcı halde sunulabilir. Ayrıyeten, sistemli yemek saatleri ve atıştırmalıkların sonlandırılması, çocukların ana öğünlerde iştahını müdafaalarına yardımcı olabilir” dedi.